Digitale toegankelijkheid

In de alt-tekst beschrijf je wat er op de afbeelding staat. Het bijschrift/onderschrift beschrijft de afbeelding voor bezoekers die ook de afbeelding kunnen zien en die er meer over willen weten. Het onderschrift is niet beperkt tot een beschrijving van wat er op de afbeelding staat. Bijvoorbeeld:

• Alt-tekst (letterlijk te zien op de afbeelding):
  Kom met yoghurt, muesli en vers fruit.
• Bijschrift (meer informatie dan op de afbeelding te zien is):
  Yoghurt met muesli is een standaard ontbijtkeuze geworden in Nederland.

Voeg aan alle afbeeldingen een betekenisvolle titel/bestandsnaam toe (geen: 'Image3644534.jpg').

• Bij decoratieve afbeeldingen laat je de alt-tekst altijd achterwege.
• Aan inhoudelijke afbeeldingen (zoals een infographic) voeg je wel een alt-tekst toe die de inhoud beschrijft (let op: geen samenvatting!).

Is de tekst te lang voor het alt-tekstveld? Plaats deze dan in het uitklapveld bij de afbeelding of elders op de pagina (onder de afbeelding). Vermeld in de alt-tekst kort wat voor afbeelding het is en waar de beschrijving staat.

Maak je gebruik van banners of andere componenten met tekst, bijvoorbeeld om te linken naar een belangrijke pagina of volgende actie?

Zorg er dan voor dat de tekst van de bannerafbeelding zo concreet mogelijk verwijst naar de betreffende pagina of actie; ook in de alt-tekst.

Let er bij infographics op dat niet alleen het beeld voldoet aan de toegankelijkheidseisen (zoals kleurcontrast en begrijpelijkheid), maar voeg in het cms ook een goede alt-tekst toe.

Een video moet zijn voorzien van tekstuele alternatieven - uitgeschreven tekst, ondertitels (cc) en audiodescriptie (ac) -, zodat mensen die de video niet kunnen zien of horen ook begrijpen waar de video over gaat. 

Hierbij gaat het niet alleen om bezoekers die doof of slechthorend zijn, maar ook om mensen die (tijdelijk) geen geluid hebben op hun telefoon of laptop. Denk aan een treinreiziger die in een stiltecoupé zit of iemand die technische problemen ervaart op zijn apparaat.

Tip! Je kunt een video ook zelf testen op toegankelijkheid:

• Stap 1: speel de volledige video af, terwijl je je handen voor je ogen houdt. Geeft de audio alle informatie en gegevens (tot aan het voorlezen van de afzender van de video aan toe) goed weer en kun je het hele verhaal volgen? Dan voldoet jouw video aan de eisen voor audiodescriptie (ac).
• Stap 2: speel hetzelfde bestand nog een keer af, maar dan zonder geluid. Kun je het verhaal van de video zonder audio nog steeds volgen, bijvoorbeeld via ondertiteling (cc) en een uitgeschreven tekst? Dan voldoet jouw video aan de geluidseisen.

Maak een linktekst betekenisvol, zodat bezoekers weten waarnaar de link verwijst.

• Niet: Klik hier om naar de site van de Rijksoverheid te gaan
• Wel: Meer informatie hierover vindt u op de website van de Rijksoverheid.

Titels en tussenkoppen maken de tekst overzichtelijk en scanbaar; zowel voor mensen die voorleessoftware gebruiken, als voor Google.

Maak titels en tussenkoppen daarom betekenisvol (zo concreet mogelijk) en niet te lang, maar ook niet te kort, omdat ze anders onduidelijk kunnen zijn. Voorbeeld:

• Niet: Brochure
• Wel: Brochure Uitleg over briefstemmen 70+

Let op: pas je een paginatitel aan? Denk dan ook aan het wijzigen ('hernoemen') van de url. Dat doe je in het cms op de documentpagina.

Plaats liever niet meerdere links naast elkaar, maar gebruik hier bullets voor. Daarmee voorkom je dat gebruikers van hulpsoftware per ongeluk naar de verkeerde pagina doorklikken.

Gebruik in het cms  H1, H2 en H3 (kop 1, kop 2 en kop 3) op de juiste manier. Dit vergroot de scanbaarheid en leesbaarheid van de informatie op je website, ook voor mensen met een visuele beperking die voorleessoftware gebruiken.

Ook komt een correct gebruik van headers de paginastructuur en vindbaarheid in zoekmachines als Google ten goede.

Gebruik in het cms daarom geen <strong> (vetgemaakte zinsdelen in Word) om (tussen)koppen te maken, maar pas altijd de juiste volgorde van headers toe (werk van bove naar beneden en sla geen niveaus over).

Bullets dragen in een online opsomming bij aan het overzichtelijker en beter scanbaar maken van content.

Gebruik wel altijd de bullets uit de editor in het cms en kopieer deze niet uit Word. De gekopieerde teksten kunnen namelijk verkeerde codes bevatten en daardoor problemen met digitale toegankelijkheid veroorzaken.

Vermijd het gebruik van PDF-bestanden zoveel mogelijk en plaats rapporten en dergelijke liever in de html (als tekst op de webpagina) of publiceer op de website alleen een samenvatting van een rapport (bijvoorbeeld in de vorm van een nieuwsbericht). 

Niet alleen omdat PDF-bijlagen bijna nooit meteen aan de toegankelijkheidseisen voldoen, maar ook omdat het alle bezoekers een extra klik kost om bij de gezochte informatie te komen.

Is er echt geen andere mogelijkheid en moet je toch een PDF-bestand plaatsen? Besef dan dat deze documenten aan dezelfde toegankelijkheidseisen moeten voldoen als een webtekst. Dat komt onder andere neer op:

1. een aanklikbare navigatie;
2. een logische leesvolgorde van de inhoud, inclusief begrijpelijke titels;
3. goede alt-teksten bij inhoudelijke (niet-decoratieve) afbeeldingen;
4. en voorzien van actuele en betekenisvolle links.

Let op: een PDF mag tot slot ook geen gescande tekst (zoals een krantenknipsel) zijn, omdat mensen met een visuele beperking daarin niet kunnen navigeren. En zo zijn er nog wel meer belangrijke vereisten, zoals werken met de juiste versie van Acrobat. 

• Wil je PDF’s door een externe partij toegankelijk laten maken? Op Rijksportaal staat informatie over de raamovereenkomst met Xerox (inlogpagina).
• In Word zit een optie om de toegankelijkheid van een document te controleren. Daarnaast bestaan er ook diverse (gratis) tools. Controleer wel de betrouwbaarheid en veiligheid ervan. Als je zeker van je zaak wilt zijn, laat het document dan altijd eerst toetsen door een erkend bureau.
• In een aantal gevallen hoeft een PDF-document niet aan deze eisen te voldoen. Er geldt bijvoorbeeld een uitzondering voor bestanden die voor 23 september 2018 geplaatst zijn en geen deel uitmaken van een actief administratief proces.

Zorg dat je in webteksten bij anderstalige alinea's of zinsdelen in de taalwissel (het Chinese tekentje in de editor) gebruikt. 

Voor hulpsoftware is het namelijk noodzakelijk dat anderstalige woorden in het cms als zodanig worden aangemerkt, zodat de teksten correct kunnen worden geïndexeerd en voorgelezen door hulpsoftware. 

Gaat het om grotere stukken tekst? Dan is het goed om te weten dat het plaatsen van anderstalige teksten op een Nederlandstalige site in ons nieuwe cms een stuk makkelijker gaat.

Voorzie tabellen altijd van een goede. Gebruik tabellen niet om een pagina of tekstdeel mooier te maken, zoals een kader om een stuk lopende tekst heen.

Hulpsoftware kan die informatie lezen als een tabel , waardoor de informatie voor die gebruikers minder begrijpelijk wordt voorgelezen.

Kies in plaats daarvan voor tekstkaders of gebruik een andere cms-functionaliteit en/of afbeeldingen om belangrijke gegevens te benadrukken.

Vermeld bij de livegang van je nieuwe PRO-site op welke toegankelijkheidsonderdelen de site (nog) niet voldoet en wanneer deze problemen naar verwachting worden opgelost. 

Als jouw website nog inhoudelijk moet worden getoetst op toegankelijkheid (een zogenoemde 'audit'), moet je dit ook duidelijk vermelden. Geef daarbij ook aan wanneer de toetsing zal plaatsvinden. Laat de website in ieder geval binnen 6 maanden na livegang toetsen door een onafhankelijk bureau. 

Let op: 3 jaar na de eerste toetsing moet dit opnieuw gebeuren, dus zorg altijd dat meer mensen in jouw organisatie van deze deadline op de hoogte zijn van deze deadline en tijdig een nieuw toegankelijkheidsonderzoek kunnen aanvragen.